Zanim kupisz zegarek z kopertą z brązu – to warto wiedzieć
Słyszysz o zegarkach z kopertą z brązu i od razu przed oczami pojawiają się Ci ludzie pierwotni sprzed co najmniej 3000 lat p.n.e. ? Na szczęście pomysł na wykorzystanie brązu w konstrukcji zegarków ma o wiele krótszą historię i sięga raptem lat 80. XX wieku. I to jest pierwsza zaskakująca rzecz, jaka dotyczy zegarków z brązu. Czy warto inwestować w zegarki z kopertą z brązu? A jeżeli tak, to dlaczego?
O czym przeczytasz w artykule?
Kto po raz pierwszy zaprezentował światu zegarek z kopertą z brązu i dlaczego to nie był Panerai.
O ile brąz kojarzy nam się z materiałem niezwykle starym i stosowanym od czasów prehistorycznych, to zegarki z kopertą z brązu wcale nie są takie stare. Po raz pierwszy na wykonanie koperty ze stopu miedzi i cyny zdecydował się niezależny zegarmistrz pod koniec XX wieku, konkretnie w 1988 roku. A był nim Gérald Genta.
Modelem, w którym po raz pierwszy pojawiła się koperta wykonana z brązu, był Gefica Safari Chronograph. Nie do końca wiadomo, co skłoniło Gentę do wykorzystania tego materiału. Istnieją co najmniej dwie teorie. Jedna z nich mówi, że Genta zdecydował się zaprojektować zegarek na zamówienie trzech klientów - myśliwych polujących na "grubego zwierza" w Afryce. Koperta z brązu, w odróżnieniu od tej wykonanej ze stali szlachetnej, nie dawała refleksów światła, które mogłyby przestraszyć zwierzynę. I to wyjaśnia słowo "Safari" w nazwie czasomierza. Inna alternatywna wersja tej historii mówi, że pomysł na wykorzystanie koperty z brązu przyszedł do Genty, gdy sam uczestniczył w safari w Afryce i szukał sposobu, który zminimalizowałby odblaski.
Bez względu na motywację, efekt był ten sam: w momencie pojawienia się pierwszego zegarka wykorzystującego stop miedzi i cyny, branża zegarkowa na nowo odkryła ten materiał. I nagle okazało się, że stworzenie czasomierza z kopertą z brązu jest całkiem dobrym pomysłem. W końcu brąz, oprócz samego faktu braku odbijania światła, miał jeszcze wiele innych zalet.
Gérald Genta Gefica Safari Chronograph (źródło: relojesvintagemexico.com)
Ale to Panerai rozpoczął "epokę brązu" w branży zegarkowej
Warto w tym miejscu dodać, że Safari Genty było pierwszym zegarkiem, który pojawił się w sprzedaży, lecz nie był to pierwszy zegarek, który wykorzystywał brąz jako materiał koperty.
Inne marki też eksperymentowały z brązem. Jedną z nich była Panerai, wówczas mało rozpoznawalny producent instrumentów naukowych i wyposażenia technicznego, w tym zegarków na zlecenie wojska.
W 1985 roku Alessandro Bettarini, który wówczas odpowiadał za rozwój produktów Panerai, wykonał prototypy dla włoskiej marynarki wojennej, wśród nich znajdowały się również cztery zegarki z kopertą z brązu. Czasomierze jednak nie przypadły do gustu wojskowym i nigdy nie pojawiły się w sprzedaży komercyjnej.
I ciekawostka - w 2014 roku jeden z tych modeli został sprzedany na aukcji przez Christie's Auction House za 300,000 dolarów.
Paradoksalnie to właśnie Panerai, a nie Genta, jest firmą, od której rozpoczęła się prawdziwa "epoka brązu" w branży zegarmistrzowskiej. Trend zapoczątkował wydany w 2011 roku Panerai Luminor Submersible 1950 3 Days Automatic Bronzo, referencja PAM382.
Zegarek nurkowy, którego design zainspirowano modelem produkowanym niemal 50 lat wcześniej dla egipskiej marynarki wojennej, okazał się prawdziwym strzałem w dziesiątkę, nie tylko pod względem wizualnym, ale również komercyjnym.
Od tej pory niemal każda licząca się marka chciała mieć w swoim portfolio zegarek, którego koperta wykonana została z tego wyjątkowego stopu miedzi i cyny.
Panerai Luminor Submersible 1950 3 Days Automatic Bronzo
Czym jest brąz i jakie ma właściwości?
Brąz w swojej najczystszej postaci jest stopem dwóch metali: miedzi (80-90%) i cyny. W zależności od potrzeb, do tej czystej mieszanki dodawane są również inne pierwiastki, wśród których popularne są takie jak cynk, krzem, mangan czy fosfor. Domieszka określonych pierwiastków może wpływać na odcień kolorystyczny czy też właściwości fizyczne danej koperty.
Dlaczego więc sięga się po cynę? Z bardzo prostego powodu: sama miedź jest pierwiastkiem niezwykle miękkim i plastycznym. Gdybyśmy chcieli zrobić kopertę wyłącznie z miedzi, byłaby ona mało trwała i podatna na wgniecenia. Po dodatku niewielkiej ilości cyny, stop staje się o wiele twardszy, jednocześnie zachowując podatność na obróbkę.
Jedną z największych zalet brązu jest to, że to materiał wyjątkowo odporny na korozję w wodzie morskiej. To główny powód, który zdecydował o tym, że koperty z brązu pojawiły się po raz pierwszy w modelach nurkowych.
Rumaki Lizypa (Cavalli di San Marco) w bazylice Św. Marka w Wenecji pokryte patyną
Dyskretny urok brązu, czyli patyna
Tym, co często jest wymieniane jako zaleta zegarków z brązu (choć dla innych jest wadą) jest fakt, że z biegiem czasu koperty tego typu pokrywają się charakterystyczną, zielonkawą powłoką, określaną jako patyna.
Na kopertach ze stopu miedzi i cyny – a takim stopem jest oczywiście brąz – patyna nazywana jest grynszpanem szlachetnym.
W istocie jest to warstwa wodorotlenku węglanu, która pojawia się z upływem czasu pod wpływem działania czynników atmosferycznych, między innymi takich jak wilgoć i inne związki chemiczne.
Czy patyna się wszystkim podoba? Podejście do niej jest ambiwalentne, czyli jedni są na tak, inni na nie.
Niektórzy uważają, że patyna to wartość dodana koperty z brązu, specyficzne zdobienie nadające zegarkowi zjawiskowego, unikalnego wyglądu vintage. W końcu, w jubilerstwie sztuczne patynowanie jest jedną z technik zdobniczych.
Za sprawą patyny każda koperta z brązu będzie miała inny efekt postarzania. To znaczy, że nawet jeśli w pokoju znajdziemy osoby, które mają identyczne modele czasomierzy, to te zegarki na ich nadgarstkach będą wyglądać inaczej. Koperty pokryją się patyną w sposób indywidualny i niepowtarzalny.
Inni z kolei są zdania, że patyna bardziej szpeci niż zdobi zegarek – jak widać, wszystko jest kwestią indywidualnych gustów.
Na szczęście dla tych ostatnich patyna na kopercie nie jest końcem świata. Za pomocą odpowiedniej pielęgnacji proces starzenia się (patynowania) koperty zegarka, można zatrzymać. Co więcej da się nawet przywrócić jej wygląd do pierwotnego stanu.
Zegarek U-Boat Chimera Bronze (ref.8527)
Venezianico Nereide Bronze (ref.452155)
Czy zegarek w kopercie z brązu jest dobrym wyborem?
Wszystko jest kwestią gustu, ale zegarki z brązu mają swój urok. Niewątpliwą ich zaletą jest strona wizualna. Koperty o intensywnych odcieniach brązu wyróżniają się na nadgarstku i stanowią miłą odskocznię od stalowych czy tytanowych wariantów.
Podsumujmy zatem kilka istotnych informacji, które przemawiają za lub przeciw kopertom z brązu:
Zacznijmy od wad...
Pojawiający się nalot, czyli patyna, jak wspomniałam wcześniej, może być dla jednych zaletą, a dla innych wadą. Kwestia ta zależy od tego, czego oczekujemy od zegarka i po co go kupiliśmy.
- Negatywnym aspektem procesu patynowania jest to, że ten zielonkawy odcień patyny znajdujący się na kopercie może przenosić się, brudząc skórę, jak i ubranie. Producenci częściowo rozwiązali ten problem, umieszczając w konstrukcji kopert brązowych dekiel ze stali szlachetnej.
- Jeżeli nie chcesz, aby koperta twojego zegarka pokryła się patyną, musisz również odpowiednio o niego dbać. Te zegarki wymagają regularnej konserwacji i czyszczenia.
- Brąz nie jest również materiałem hipoalergicznym, co oznacza, że u niektórych osób może wystąpić alergia na ten materiał w postaci nadwrażliwości skórnej.
- Ciężar stopu cyny i miedzi jest również stosunkowo większy od innych materiałów stosowanych w zegarkowych kopertach, szczególnie w porównaniu ze stalą szlachetną i oczywiście lekkim tytanem. Czy to jednak jest problem? Niekoniecznie, czasami ludzie lubią mieć coś cięższego na nadgarstku.
- I na koniec cena. Tak, zegarki z brązu zazwyczaj są droższe od tych ze stali szlachetnej, ale to cena, którą musimy ponieść za unikalność, wyjątkowość i ekskluzywność swojego czasomierza. Czy z tej perspektywy warto? Myślę, że tak.
Zegarek U-Boat Chimera Bronze (ref.8526)
Zegarek Solar Aqua Deep Bay Bronze
A jakie są zalety?
- Niepowtarzalny i unikalny kolor koperty, która w zależności od proporcji stopu i domieszek może mieć różne odcienie.
- Ciepły odcień brązu na kopercie, który przypomina złoto, dlatego zegarki z brązu wyglądają na nieco bardziej ekskluzywne i eleganckie.
- Efektowna patyna, która nadaje zegarkowi wygląd vintage i sprawia, że zegarek jest jedyny w swoim rodzaju.
- Unikalne właściwości stopu miedzi i cyny, w tym wysoka odporność na korozję w słonej wodzie, co czyni ten typ materiału idealnym do konstrukcji zegarków diver.
