Kompas w zegarku. Jak wyznaczyć północ za pomoc skali kompasu?
W erze wszechobecnych smartfonów i GPS-ów łatwo zapomnieć o tradycyjnych metodach nawigacji. Co zrobić, gdy bateria się wyczerpie, a sygnał zaniknie? Okazuje się, że zwykły zegarek może stać się niezawodnym narzędziem do określania kierunku. Jakie są rodzaje kompasach w zegarku i jak posługiwać się zegarkiem ze skalą kompasu?
Na skróty
- Czym jest kompas?
- Jak działa kompas?
- Jakie są rodzaje kompasów?
- Po co mi kompas w zegarku?
- Dlaczego w zegarku mechanicznym nie można umieścić prawdziwego kompasu?
- Zegarek ze skalą kompasu. Jak z niego korzystać? Na przykładzie P68 Pathfinder Automatic
- Jak odczytywać kierunki świata z za pomocą zegarka, bez skali kompasu?
Czym jest kompas?
Kompas potocznie definiujemy jako urządzenie, które pozwala nam wskazać kierunki świata. W rzeczywistości kompas nie wskazuje wszystkich kierunków świata, lecz w praktyce jeden – północ (i pośrednio południe). I to w zupełności nam wystarcza. Znając jeden kierunek świata, bez problemu możemy wyznaczyć pozostałe trzy.
Kompas jest urządzeniem, które ułatwia orientację w przestrzeni, zwłaszcza gdy nie mamy pod ręką ani zegarka z GPS ani smartfona.
Klasyczny kompas magnetyczny
Jak działa kompas?
Zasada działania kompasu opiera się na naturalnych właściwościach magnesu oraz jego oddziaływania z polem magnetycznym Ziemi. Zaobserwowano, że swobodnie zawieszona igła magnetyczna, niezależnie od położenia, zawsze ustawia się wzdłuż linii pola magnetycznego Ziemi, wskazując dwa kierunki – północ oraz południe. Zjawisko to określono mianem magnetyzmu.
Jako pierwsi magnetyzm wykorzystali Chińczycy konstruując pierwowzór współczesnego kompasu. Niektórzy historycy szacują, że kompas mógł powstać nawet 2000 lat temu, choć pierwsze pisemne wzmianki o użyciu magnetycznej igły pływającej na wodzie pojawiły się dopiero w XI wieku. Pierwsze chińskie "kompasy" były stosunkowo proste – była to swobodnie zawieszona igła wykonana z magnetytu, umieszczona na pływającym drewienku.
Jakie są rodzaje kompasów?
Droga, jaką przebył kompas – od naczynia z wodą i drewienkiem do współczesnych urządzeń – była długa. Dziś obok podstawowych kompasów magnetycznych możemy kupić się ich różne warianty, w tym kompasy specjalistyczne, takie jak kompas mapowy (płytkowy), nurkowy czy geodezyjny.
Kompas płytkowy (mapowy)
Wyposażony w przezroczystą płytkę z naniesionymi skalami i linijkami, ułatwia pracę z mapą. Idealny dla turystów i orientalistów, umożliwia precyzyjne wyznaczanie azymutów i odległości na mapie.
Kompas geodezyjny
Specjalistyczny kompas wyposażony w dodatkowe elementy, takie jak poziomica czy celownik, umożliwiający precyzyjne pomiary w pracach geodezyjnych.
Kompas nurkowy
Przeznaczony do użytku pod wodą, charakteryzuje się wodoszczelnością oraz elementami fluorescencyjnymi, ułatwiającymi odczyt w warunkach ograniczonej widoczności.
Spotykamy się też z określeniem „busola”, które odnosi się do zaawansowanej wersji kompasu, najczęściej stosowanej w wojsku lub przez geodetów. Busola to po prostu kompas specjalnej obudowie, w której znajdują się elementy celownicze, takie jak muszka i szczerbinka, umożliwiające precyzyjne wyznaczanie azymutu.
Z uwagi na technologie wykorzystaną do wskazywania północy kompasy możemy podzielić na:
Kompas magnetyczny
Najbardziej klasyczny typ kompasu. Ten z igłą magnetyczną, która ustawia się wzdłuż linii pola magnetycznego Ziemi i wskazuje kierunek północny. Jest powszechnie stosowany w turystyce pieszej, żeglarstwie oraz innych aktywnościach outdoorowych.
Kompas żyroskopowy (żyrokompas)
Wykorzystuje zasadę działania żyroskopu do wskazywania prawdziwej północy, niezależnie od pola magnetycznego Ziemi. Stosowany głównie na statkach i w lotnictwie, gdzie precyzja jest kluczowa.
Kompas słoneczny
Działa na podstawie położenia Słońca na niebie. Niewrażliwy na zakłócenia magnetyczne, jednak wymaga odpowiednich warunków atmosferycznych do poprawnego działania.
Kompas elektroniczny (cyfrowy)
Wyposażony w czujniki magnetyczne oraz wyświetlacz cyfrowy, oferuje szybkie i dokładne odczyty kierunku. Również kompasy cyfrowe, wykorzystujące między innymi dane z satelitów i nawigację GPS, służą do określania kierunku. Pomimo zaawansowanych technologii podstawowa funkcja kompasu nie zmieniła się – nadal służy do wyznaczania północy.
Zegarek traser p68 Pathfinder ze skalą kompasu
Po co mi kompas w zegarku?
Kompas w zegarku, choć może wydawać się zbędny w czasach wszechobecnych smartfonów i smartwatchy, może okazać się wybawieniem w sytuacjach awaryjnych. Wyobraź sobie, że wybierasz się na dłuższą wyprawę w góry lub na kemping w rejonach o słabym zasięgu. Istnieje zagrożenie, że bateria smartfona może szybko się rozładować lub pojawią się zakłócenia w odbiorze sygnału GPS. Analogowy kompas nie potrzebuje zasilania ani sieci, więc zawsze działa i jest gotowy do użycia.
Sytuacje, w których kompas w zegarku może się przydać:
-
Podróżowanie poza zasięgiem GPS – W niektórych gęsto zalesionych obszarach lub głębokich kanionach GPS może być niedostępny. Kompas pomoże ci orientować się względem punktów kardynalnych (północ, południe, wschód, zachód), co pozwoli nawigować w terenie.
-
Orientacja w przypadku awarii sprzętu elektronicznego – Smartwatche i smartfony są wrażliwe na uszkodzenia mechaniczne czy wilgoć. Analogowy kompas w zegarku, który jest bardziej odporny na trudne warunki, może okazać się pewniejszym narzędziem nawigacyjnym.
Atuty zegarkowego kompasu:
- Jest poręczny – nie musisz nosić dodatkowego kompasu. Kompas w zegarku zawsze masz pod ręką i nie zajmuje dodatkowego miejsca w ekwipunku.
- Zawsze przy sobie – kompas na nadgarstku trudno zgubić, co daje większe poczucie bezpieczeństwa w terenie, gdzie zgubienie sprzętu może mieć poważne konsekwencje.
- Odporny na warunki atmosferyczne – zegarki z kompasem, zwłaszcza te outdoorowe, są zwykle odporne na różne warunki pogodowe, dzięki czemu możesz korzystać z kompasu, nawet w deszczu, śniegu czy podczas mglistej pogody.
- Gotowy do użytku w każdej chwili – kompas w zegarku nie wymaga dodatkowego uruchamiania ani kalibracji, jak w przypadku niektórych aplikacji w smartfonie.
traser P68 Pathfinder GMT ze skalą kompasu
Dlaczego w zegarku mechanicznym nie można umieścić prawdziwego kompasu?
Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że najprostszym rozwiązaniem byłoby zamontowanie klasycznego, miniaturowego kompasu na tarczy zegarka. Jednak takie rozwiązanie jest niezwykle trudne w realizacji, zwłaszcza w przypadku zegarków mechanicznych. Z kilku powodów:
-
Wrażliwość na pola magnetyczne
Zegarki mechaniczne są bardzo podatne na działanie pól magnetycznych, które mogą zaburzać ich precyzję. Kompas magnetyczny generuje własne pole magnetyczne, co wpływałoby na części zegarka, takie jak balans, sprężyna czy wychwyt, prowadząc do zakłóceń w ich pracy, a nawet zatrzymania zegarka. -
Wpływ na dokładność
Oddziaływanie magnetyczne ma bezpośredni wpływ na precyzję zegarka. Nawet minimalne pole magnetyczne może powodować, że mechanizm zegarka zaczyna spieszyć lub się opóźniać. W skrajnych przypadkach zegarek przestaje być użyteczny jako precyzyjne narzędzie pomiarowe. Aby zegarek działał prawidłowo, musi być całkowicie wolny od wszelkich zakłóceń magnetycznych. -
Wymaganie antymagnetycznych materiałów
Aby zegarek mechaniczny mógł bezpiecznie współpracować z kompasem, jego mechanizm musiałby być wykonany z materiałów odpornych na działanie pola magnetycznego. Produkcja takich komponentów jest kosztowna, a nawet wtedy nie gwarantuje całkowitego wyeliminowania wpływu pola magnetycznego kompasu na mechanizm zegarka. -
Brak miejsca w kopercie
Dochodzi jeszcze prozaiczna kwestia – brak miejsca. Zegarek z wbudowanym kompasem musiałby być większy, aby pomieścić zarówno mechanizm, jak i kompas. Wymaga to większej koperty i tarczy, co w przypadku zegarków mechanicznych bywa bardzo trudne ze względu na ograniczoną przestrzeń.
traser p68 Pathfinder Solar ma też skalę kompasu
Zegarek ze skalą kompasu. Jak z niego korzystać? Na przykładzie P68 Pathfinder Automatic
Skala kompasu może być bardzo przydatnym elementem w zegarkach mechanicznych, szczególnie tych o militarnym, outdoorowym lub taktycznym charakterze.
Skala kompasu znajduje się zazwyczaj na wewnętrznej części tarczy lub na ruchomym bezelu, co umożliwia prostą orientację w terenie. Takie rozwiązanie zastosowano między innymi w modelu P68 Pathfinder Automatic marki traser – szwajcarskiego producenta zegarków taktycznych. Ten model jest popularny wśród służb mundurowych oraz miłośników bushcraftu i survivalu.
Jak korzystać ze skali kompasu w zegarku P68 Pathfinder Automatic?
To niezwykle proste. Ustawiając pierścień względem Słońca lub innego punktu orientacyjnego, użytkownik może łatwo określić kierunki świata, co może być przydatne podczas wypraw terenowych.
Instrukcja obsługi kompasu w zegarku P68 Pathfinder
Jak wyznaczyć kierunek za pomocą zegarka traser P68 Pathfinder.
Krok 1: Zanim zaczniesz szukać północy upewnij się, że na zegarku jest prawidłowo ustawiony czas lokalny, a słońce jest widoczne z Twojej pozycji.
Krok 2: Określ, na której półkuli się znajdujesz. Polska, podobnie jak reszta krajów europejskich usytuowana jest na półkuli północnej. Jeżeli nie jesteś na urlopie w tropikalnym kraju, reszta instrukcji będzie dotyczyła właśnie tej półkuli.
Skieruj wskazówkę godzinową w kierunku słońca.
Obróć koronkę zegarka znajdującą się na godzinie ósmej, aby ustawić pierścień kompasu. A następnie podziel kąt między wskazówką godzinową a godziną dwunastą na pół, aby znaleźć południe.
Krok 3:
-
Półkula północna:
- Skieruj wskazówkę godzinową w kierunku słońca.
- Obróć koronkę zegarka znajdującą się na godzinie ósmej, aby ustawić pierścień kompasu.
- Podziel kąt między wskazówką godzinową a godziną dwunastą na pół, aby znaleźć południe.
-
Półkula południowa:
- Skieruj godzinę dwunastą w kierunku słońca.
- Obróć koronkę zegarka znajdującą się na godzinie ósmej, aby ustawić pierścień kompasu.
- Podziel kąt między wskazówką godzinową a godziną dwunastą na pół, aby znaleźć północ.
Uwagi dotyczące korzystania z obrotowego pierścienia kompasu:
- Kompasu można używać tylko wtedy, gdy słońce jest widoczne.
- Aby użyć kompasu, należy ustawić czas lokalny.
- Jeśli obowiązuje czas letni, należy cofnąć czas o godzinę.
- Zegarek traser P68 Pathfinder nie zastępuje precyzyjnych instrumentów, jeśli wymagane jest dokładne wskazanie kierunku.
Prawidłowo ustaw mapę wg ustalnego kierunku
Lokalizacja swojej pozycji na mapie
Jak odczytywać kierunki świata z za pomocą zegarka, bez skali kompasu?
Czy wiesz, że kierunki świata można odczytać także przy użyciu zwykłego zegarka, nawet jeśli nie ma on skali kompasu? Wymaga to trochę umiejętności, ale nie jest bardzo skomplikowane. Taka umiejętność może okazać się przydatna, jeśli masz przy sobie tylko analogowy zegarek i potrzebujesz orientacji w terenie lub chcesz zaimponować znajomym. Jak to zrobić?
Wyznaczanie kierunków na zwykłym zegarku
Aby wyznaczyć kierunki na zwykłym zegarku analogowym, możesz zastosować metodę opartą na ruchu Słońca, które pozornie przemieszcza się po niebie ze wschodu na zachód.
Krok 1: Upewnij się, że zegarek wskazuje prawidłowy czas lokalny i że Słońce jest widoczne.
Krok 2: Połóż zegarek poziomo na dłoni, tarczą skierowaną do góry.
Krok 3: Określ, na której półkuli się znajdujesz.
Krok 4: W zależności od półkuli wykonaj odpowiednie kroki:
Półkula północna:
- Skieruj wskazówkę godzinową w stronę Słońca. Jeśli masz trudności z dokładnym ustawieniem, możesz posłużyć się cieniem rzucanym przez cienki obiekt, np. patyk.
- Znajdź środek kąta między wskazówką godzinową a godziną 12:00 na tarczy zegarka. Przed południem mierz kąt zgodnie z ruchem wskazówek zegara, a po południu – przeciwnie do ruchu wskazówek zegara.
- Punkt środkowy między wskazówką godzinową a godziną 12:00 wskazuje południe, a punkt przeciwny – północ.
Półkula południowa:
- Skieruj godzinę 12:00 na tarczy zegarka w stronę Słońca.
- Znajdź środek kąta między wskazówką godzinową a godziną 12:00.
- Punkt środkowy między wskazówką godzinową a godziną 12:00 wskazuje północ, a punkt przeciwny – południe.
I na koniec pamiętaj, że:
- Jeśli obowiązuje czas letni, należy cofnąć zegarek o godzinę.
- Metoda ta działa najlepiej jesienią i wiosną.
- W pobliżu równika wskazania mogą być mniej dokładne.
Pamiętaj, że metoda ta daje jedynie przybliżone wskazanie kierunków.Zwykły zegarek nie zastąpi precyzyjnych instrumentów nawigacyjnych, jeśli wymagana jest dokładna orientacja.
