Funkcyjny bezel w zegarku. Do czego ci się przyda na co dzień? Kompletny przewodnik.
Bezel ze skalą jest jednym z najbardziej charakterystycznych elementów konstrukcji zegarków sportowych i taktycznych, a jednocześnie tym, którego działanie dla wielu z nas jest wielką niewiadomą. Do czego służy bezel w zegarku? I jak można go wykorzystać w praktyce, nawet na co dzień?
Czego się dowiesz?
- Czym właściwie jest bezel w zegarku?
- Kiedy pojawiły się pierwsze bezele w zegarkach?
- Jakie są rodzaje bezeli?
- Co można mierzyć za pomocą zegarka z funkcyjnym bezelem?
- Puls (skala pulsometru)
- Średnia prędkość (tachymetr)
- Odległość od źródła dźwięku, czyli jak daleko jest burza? (telemetr)
- Bezel z GMT, czyli jaka godzina jest teraz w Nowym Jorku?
- Parametry lotu (podziałka logarytmiczna)
- Odległość do startu regat (yacht timer)
- Gdzie jest północ, czyli bezel ze skalą kompasu
- Bezel funkcyjny w zegarku - do czego się przyda co dzień?
Jeżeli mielibyśmy wymienić jeden element, który pod względem designu odróżnia zegarek sportowy od zwykłego zegarka do garnituru, to z całą pewnością wielu z was zwróciłoby uwagę na bezel – masywny i zazwyczaj ruchomy pierścień okalający szkło zegarka ze skalą minutową. Stosunkowo niewielu zdaje sobie jednak sprawę, że bezel, oprócz niewątpliwej funkcji estetycznej, ma również wiele innych zadań do spełnienia. Ale zacznijmy od początku.
Masywny bezel w zegarku traser
Czym właściwie jest bezel w zegarku?
Bezel to po prostu luneta zegarka, czyli pierścień przytwierdzony do koperty, którego zadaniem jest utrzymanie szkła chroniącego tarczę na miejscu. W zależności od konstrukcji zegarka możemy spotkać się z bezelami zewnętrznymi lub wewnętrznymi, przy czym te drugie w produkcji współczesnych zegarków stosowane są coraz rzadziej.
Bezel może być wykonany z różnych materiałów, najczęściej jest to stal szlachetna, ale również wolfram, ceramika, tytan czy aluminium. W zegarkach klasycznych casualowych czy też do garnituru luneta pełni w większości przypadków raczej tylko funkcję dekoracyjną. Inaczej jest w zegarkach sportowych czy taktycznych, gdzie bezel zazwyczaj ma konkretne zadanie i jest połączony z dodatkowymi funkcjami czy komplikacjami.
Może spełniać funkcję minutnika, wskaźnika GPS czy kompasu, ale to nie jedyne możliwości bezela. Kreatywni projektanci co jakiś czas wymyślają coraz to nowsze zastosowania dla tego pierścienia.
Warto tutaj zwrócić uwagę, że zarówno "bezel", jak i "luneta" to terminy synonimiczne, oznaczające dokładnie to samo.
W językach, takich jak niemiecki czy francuski, stosuje się termin "luneta" od francuskiego słowa "lunette", co oznacza "mały księżyc". Natomiast termin "bezel" wywodzi się z języka angielskiego, gdzie oznacza rowkowany pierścień lub ramkę utrzymującą pokrywę tarczy zegarka na właściwym miejscu.
Potocznie przyjęło się, że bezelami nazywamy te pierścienie ze skalą, które występują w zegarkach sportowych i taktycznych, natomiast luneta to element konstrukcji zegarków klasycznych, casualowych. Jeżeli jednak nazwiecie bezel lunetą, nie popełnicie żadnego błędu. To w praktyce jest to samo.
Kiedy pojawiły się pierwsze bezele w zegarkach?
Lunety w zegarkach pojawiły się wraz z rosnącą popularnością zegarków naręcznych. Po raz pierwszy lunety zadebiutowały w latach 30. XX wieku i oprócz funkcji ochronnej pełniły głównie rolę dekoracyjną.
Warto dodać, że pierwszy zegarek z obrotową lunetą pojawił się w 1937 roku i został zaprojektowany przez firmę Rolex. Model ten, Rolex Zerographe o numerze referencyjnym 3346 obecnie jest zegarkiem niezwykle rzadkim i poszukiwanym na aukcjach.
Obrotowe lunety na szerszą skalę zaczęto stosować dopiero w latach 50. XX wieku wraz z pojawieniem się zegarków nurkowych. Wtedy to luneta zyskała na znaczeniu i zaczęto przypisywać jej dodatkowe funkcje, umożliwiając nurkom mierzenie czasu przebywania w wodzie.
Rolex DATEJUST z ikonicznym ząbkowanym bezelem
Jakie są rodzaje bezeli?
Ogólnie możemy podzielić zegarkowe lunety na stałe i obrotowe.
Lunety stałe w zegarkach klasycznych
Stałe lunety to najbardziej podstawowy typ, którego zadanie ogranicza się do przytrzymywania szkła zegarka w odpowiednim miejscu. Takie lunety pełnią najczęściej funkcje dekoracyjne, są wykończone z eleganckim polerowaniem, a niekiedy ozdobione diamentami, klejnotami czy różnymi grawerami o charakterze ozdobnym.
Bezele stałe z funkcjami
Stałe lunety zegarkowe pełnią nie tylko funkcję dekoracyjną, ale mogą również służą do wykonywania konkretnych pomiarów. Tutaj możliwości jest naprawdę wiele, od klasycznych pomiarów odcinków czasu na skali tachometrycznej po mierzenie pulsu czy nawet wyznaczanie strony świata (dla zegarków z funkcją kompasu).
- GMT (monitorowanie godziny w drugiej strefie czasowej),
- telemetr (mierzenie odległości od zdarzenia, które można zobaczyć i usłyszeć),
- tachymetr (obliczanie średniej prędkości na dystansie 1 kilometra),
- yacht timer (odliczanie 10 minut przed startem regat),
- suwak logarytmiczny (obliczanie zużycia paliwa, prędkości lotu i odległości, używane głównie przez pilotów),
- kompas (określanie kierunku północnego),
- skala wsteczna (odliczanie od 60 minut do 0),
- pulsometr (mierzenie tętna).
Bezele obrotowe w zegarkach
Bezele obrotowe to lunety, które stosowane są przede wszystkim w zegarkach nurkowych, ale także taktycznych i pozostałych zegarkach o sportowym designie. Mogą obracać się w jednym lub dwóch kierunkach, a ich ruch możliwy jest za pomocą koronki lub przez zwykłe obracanie palcami.
Obrotowe jednokierunkowe (jednostronne)
Jak sama nazwa wskazuje, są to bezele, które obracają się tylko w jednym kierunku. Są wykorzystywane we wszystkich zegarkach typu diver. Na tego typu bezlu umieszczona jest skala minutowa od 0 do 60, która ma za zadanie pomiar czasu zanurzenia.
Bezele obrotowe dwukierunkowe (birotacyjne)
Ten rodzaj pierścienia może obracać się w obie strony i wówczas nazywamy go pierścieniem birotacyjnym. Zazwyczaj służy do odczytywania różnych funkcji w zegarku, takich jak minutnik czy druga strefa czasowa GMT.
Bezel typu diver - jednokierunkowy
Co można mierzyć za pomocą zegarka z funkcyjnym bezelem?
Wielu uważa bezele w zegarkach sportowych za element designu nie mają świadomości, że stworzone zostały do pełnienia określonych zadań. Nie każdy wie, że za pomocą bezela nurkowego czy taktycznego możemy np. mierzyć odległość, czy prędkość.
Rozwój technologi sprawił, że łatwiej jest nam użyć stopera w telefonie komórkowym czy smartfonie niż skali na bezelu w zegarku analogowym. Jednak mierzenie odcinków czasu przy pomocy klasycznego bezela jest bardzo proste i ma bardzo praktyczny wymiar. Oto kilka rzeczy, które możemy mierzyć za pomocą bezeli :
Puls (skala pulsometru)
Tego typu bezel najczęściej znajdziemy w zegarkach vintage. Szczyt popularności zegarków ze skalą pulsometru przypada na lata lat 20. i 30. XX wieku. Wówczas takie zegarki produkowane były specjalnie na potrzeby lekarzy, którzy stosowali je do pomiarów pulsu u pacjentów. Współcześnie mamy znacznie precyzyjniejsze narzędzia służące do pomiaru, ale na początku XX wieku była to swoista rewolucja, która bardzo ułatwiała pracę służby medycznej. Zegarek ze skalą pulsometru umożliwia pomiar rytmu serca użytkownika. Może się przydać sportowcom i osobom monitorującym swoje zdrowie kardiologiczne podczas aktywności fizycznej.
Jak ustawić i odczytać?
Aby użyć pulsometru w zegarku:
- Najpierw uruchom chronograf, naciskając odpowiedni przycisk.
- Rozpocznij liczenie uderzeń serca, na przykład przez zliczenie 30 uderzeń (jak sugeruje górna część opisanego zegarka).
- Po zakończeniu liczenia zatrzymaj chronograf.
- Następnie obserwuj, gdzie sekundnik wskazuje na skali pulsometru – wskazane miejsce pokaże wartość BPM (uderzeń na minutę).
Omega SPEEDMASTER CK 2998 - bezel ze skalą pulsometru
Średnia prędkość (tachymetr)
Taką możliwość daje nam zegarek z bezelem mającym skalę tachometryczną. To skala umieszczona zwykle na lunecie zegarka, która pozwala na obliczenie średniej prędkości ruchu na dystansie jednego kilometra. Użytkownik uruchamia i zatrzymuje stoper na początku i końcu mierzonego odcinka, a tachymetr pokazuje prędkość na podstawie czasu, który upłynął.
Jak ustawić i odczytać?
Aby skorzystać z lunety zegarka wyposażonego w funkcję tachymetru, postępuj zgodnie z poniższymi krokami:
- Upewnij się, że chronograf jest wyzerowany.
- Rozpocznij mierzenie czasu, naciskając przycisk chronografu, co uruchomi stoper.
- Po zakończeniu mierzonego zdarzenia, na przykład wyścigu czy innego zadania wymagającego pomiaru czasu, naciśnij przycisk chronografu, aby zatrzymać stoper.
- Odczytaj wynik z lunety: zlokalizuj pozycję sekundnika i sprawdź, jakie wartości wskazuje on na skali lunety. Wartość ta wskaże prędkość w odpowiednich jednostkach.
Jeśli prędkości, które chcesz zmierzyć, są bardzo niskie lub bardzo wysokie, metoda ta może być mniej dokładna i może wymagać dodatkowych badań lub wykorzystania innych metod pomiarowych dla uzyskania precyzyjnych wyników.
Zegarek traser P67 - bezel ze skalą tachometryczną
Odległość od źródła dźwięku, czyli jak daleko jest burza? (telemetr)
Na zegarku możemy również sprawdzić, ile czasu mamy do rozpoczęcia burzy o ile w zegarku mamy bezel ze skalą telemetryczną. Pozwala ona na zmierzyć odległość do zdarzenia, które można zarówno zobaczyć, jak i usłyszeć, np. burzy.
Jak ustawić i odczytać?
- Uruchom stoper w momencie zobaczenia błysku i zatrzymaj go, gdy usłyszy grzmot, co pozwala na obliczenie odległości, korzystając z różnicy w prędkości dźwięku i światła.
- Odległość konkretna od zjawiska wyznaczona zostanie właśnie na skali telemetrycznej.
Omega Speedmaste z lat 70 - bezel ze skalą telemetru / Źródło:lunaroyster.com
Bezel z GMT, czyli jaka godzina jest teraz w Nowym Jorku?
To jedna z tych praktyczniejszych funkcji, która szczególnie przydaje się osobom, które muszą z różnych powodów żyć w dwóch strefach czasowych z powodu obowiązków służbowych czy ciągłych podróży. Funkcja ta, znana również jako dual time, pozwala na jednoczesne śledzenie czasu w dwóch różnych strefach czasowych.
Bezel tego typu bardzo łatwo jest rozpoznać po 24 podziałkach, które odpowiadają 24 godzinom doby. Dodatkowo, zegarek wyposażony jest w specjalną wskazówkę GMT, która wyróżnia się od pozostałych i służy do wskazywania 24-godzinnego czasu znajdującego się na ramce. Opcjonalnie, bezele te mogą również być produkowane w dwóch kolorach, które pozwalają na rozróżnienie między czasem przedpołudniowym i popołudniowym.
VENEZIANICO Nereide GMT
Parametry lotu (podziałka logarytmiczna)
Zegarki dla pilotów z funkcjami i podziałkami logarytmicznymi to zdecydowanie zabawka dla wielbicieli matematyki, którzy nie ufają elektronicznym urządzeniom. Bezel z ze skalą logarytmiczną najczęściej pojawia się w zegarkach typu pilot, przeznaczonych do użytku lotniczego. Po co są potrzebne? Cóż, teraz już po nic, ale nadal wyglądają efektownie (jak w kolekcji NAVITIMER Breitlinga)
Kiedyś umożliwiały pilotom i miłośnikom lotnictwa wykonanie kluczowych obliczeń, takich jak zużycie paliwa, prędkość lotu czy odległości. Zegarek ze skala logarytmiczną, to taki rodzaj analogowego komputera, pozwala na szybkie i efektywne obliczenia bez potrzeby użycia elektroniki.
Breitling NAVITIMER
Odległość do startu regat (yacht timer)
To specyficzny rodzaj bezela występujący tylko i wyłącznie w zegarkach typu yacht timer. Jest to specjalistyczny timer używany w żeglarstwie regatowym, który odlicza czas (zazwyczaj 10 minut) do startu wyścigu. Pozwala to zawodnikom na precyzyjne przygotowanie się do wyścigu i optymalne wykorzystanie czasu startowego.
Zegarek VENEZIANICO bezelem typu yacht timer
Gdzie jest północ, czyli bezel ze skalą kompasu
W zegarkach sportowych i taktycznych bardzo często pojawia się skala kompasu. Warto tutaj zaznaczyć, że nie chodzi o zegarek z wbudowanym kompasem, ale o zegarek, który ma skalę kompasu na bezelu – to znacząca różnica. Za jego pomocą, w warunkach survivalowych, możemy wyznaczyć kierunek północy, co ułatwi nam orientację w terenie. Funkcja ta jest szczególnie przydatna tam, gdzie tradycyjne metody nawigacji zawodzą (padła bateria, nie ma zasięgu).
Zegarek Timex z bezelem, na którym widoczne są kierunki świata
Bezel funkcyjny w zegarku - do czego się przyda co dzień?
Określanie kierunków świata nie czy określania parametrów lotu jest nam potrzebne przy codziennych zadaniach i obowiązkach domowych. Czy jest zatem możliwe, aby wykorzystać obrotowy bezel w codziennych sytuacjach?
Okazuje się, że możliwości jest całkiem sporo, nawet nie zdajecie sobie sprawy, jak wiele codziennych zadań możecie sobie ułatwić przy wykorzystaniu prostego odliczania. Oto kilka sytuacji, w których warto wykorzystać obrotowy bezel.
1. Kontroluj czas parkowania
Obrotowy bezel z 60-minutową podziałką może służyć do śledzenia czasu parkowania, co jest szczególnie przydatne w strefach płatnego parkowania czy strefach dozwalających na czasowe parkowanie (10,15 minut). Ustaw bezel w momencie zaparkowania tak, aby zerowy punkt skalowania pokrywał się ze wskazówką minutową. W ten sposób łatwo będziesz mógł odczytać, ile czasu minęło.
2. Jak długo gotuje się...
Nie wiesz, kiedy wstawiłeś jajko na twardo lub jak długo już gotuje się ryż? Podczas gotowania różnych potraw, czas ich obróbki termicznej jest kluczowy dla osiągnięcia pożądanych efektów kulinarnych. Obracając bezel w momencie wstawienia dania do piekarnika czy na palnik, możesz kontrolować czas gotowania bez konieczności ustawiania dodatkowego timera.
3. Monitoruj czas treningu
Bezel może być użyteczny podczas treningów, gdzie zmiany aktywności następują w regularnych odstępach czasu. Jeśli na przykład planujesz serię ćwiczeń, w których każde ma być wykonywane przez 2, 5 czy więcej minut, możesz użyć bezela do odmierzania tych okresów.
4. Odliczaj do końca rozgrywki sportowej
Bezel z 60-minutową podziałką może służyć do odliczania czasu w trakcie trwania połowy meczu piłkarskiego, kwarty w koszykówce czy dowolnego innego czasu w rozgrywkach sportowych. Przyda się, gdy chcesz wiedzieć, ile czasu pozostało do końca określonego segmentu gry bez odrywania wzroku od akcji na boisku.
To oczywiście tylko kilka sytuacji, w których możesz zastosować funkcje obrotowego bezela w zegarku. W praktyce wszędzie tam, gdzie potrzebne będzie odmierzenie precyzyjnego czasu do 60 minut, bezel sprawdzi się idealnie. W ten sposób zegarek przestaje być tylko elementem ozdobnym, ale nadajesz mu praktyczne zastosowanie. Bezel w zegarkach typu diver staje się nie tylko narzędziem dla nurków, ale także pomocnym gadżetem w wielu codziennych sytuacjach, ułatwiając zarządzanie czasem i planowanie dnia.
